Het Wormdal

Weblog > Het Wormdal
06/05/2012 - 20:44

In de winter staan mijn fotografische activiteiten vaak op een laag pitje en zoek ik mijn onderwerpen in verlaten gebouwen, architectuurfotografie of nachtfotografie waarbij het accent veelal op zwart/wit ligt.

 

 

Zodra de temperatuur in het voorjaar echter oploopt en de natuur weer ontwaakt, plan ik de eerste fototrip naar een van de vele prachtige natuurgebieden in Zuid-Limburg of de aangrenzende regio's in België en Duitsland.

 

 

Dit jaar ben ik, samen met een aantal collega-fotografen, het "seizoen" gestart met een tocht door het Wormdal, een prachtig natuurgebied in het grensgebied van de Nederlandse provincie Limburg en de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen.

 


Zo'n gezamenlijke tocht met een (vaste) groep collega's heeft een aantal voordelen.

In de eerste plaats is het natuurlijk gezelliger als je er met ´n paar collega´s op uit trekt. Maar daarnaast levert het bekijken van de composities op de LCD-schermpjes of door het oculair en het bespreken van de instelling die gebruikt zijn voor het maken van een foto ook altijd weer de nodige leermomenten op.

Het naderhand bekijken van de foto's die door de collega's tijdens zo'n trip gemaakt zijn, zorgt vanwege de vaak andere invalshoeken voor een reden om een locatie/gebied nogmaals te bezoeken en andere/betere foto's te maken.

 

De foto's die ik tijdens de wandeling langs het riviertje de Worm gemaakt heb, kun je hier bekijken.

 

 

 

 


 

 

 

De Worm ontspringt in de Aachener Wald ten zuiden van Aken en stroomt vervolgens in noordelijke richting door de gemeenten Würselen, Herzogenrath, Übach-Palenberg en Geilenkirchen om, op 35 km afstand van de bron, in de Duitse gemeente Heinsberg uiteindelijk uit te monden in de Roer.

Van Herzogenrath tot Übach-Palenberg dient de rivier enkele kilometers lang als grensrivier met de Nederlandse gemeenten Kerkrade (kern Haanrade en Eygelshoven) en Landgraaf (kern Ubach over Worms).

 

 

 

De Worm heeft nog volop de gelegenheid om te meanderen waarbij tot ruim twee meter hoge steilwanden kunnen ontstaan.

In het gebied tussen Aken en Herzogenrath heeft de Worm zich over een afstand van  hemelsbreed 6 kilometer met brede meanders tot 60 meter diep in het landschap ingesneden. In dit gebied zijn vrijwel alle biotopen te vinden die in beekdalen voorkomen.

 

 

Vóór de Tweede Wereldoorlog was de Worm ingesnoerd tot een smal stroombed en was de waterkwaliteit erg slecht. Nu is de snelstromende Worm enigszins te vergelijken met de Limburgse Geul en Gulp, maar dan vele malen indrukwekkender.

Naast de hoofdgeul telt de Worm diverse meestromende nevengeulen, eilanden en dode armen. Omgevallen bomen dwingen het water van de Worm voortdurend om zijn koers te verleggen.

 

 

Waterkwaliteit

In de Middeleeuwen was de Worm een heldere, visrijke beek. Ondanks het feit dat in die tijd de circa 20.000 inwoners van Aken hun afvalwater op de Worm loosden, werd het water door het natuurlijke zelfreinigende vermogen van de rivier weer snel schoon.

 

Aan het eind van de 17e en aan het begin van de 18e eeuw nam de waterkwaliteit van de Worm zeer sterk af. In 1819 had Aken nog slechts 32.000 inwoners, maar door de toenemende industrialisatie vanaf 1880 nam de bevolking snel toe tot 85.000 mensen. Rond 1900 waren het al 135.000 en nog eens 12 jaar later meer dan 159.000. Dit leidde natuurlijk tot meer vervuiling van het water van de Worm.

 

Daarnaast lagen in het Wormdal veel steenkolenmijnen, vooral rondom Würselen, Bardenberg en Kohlscheid. Er waren zo veel mijnbouwactiviteiten in het Wormdal, dat er in het gebied overal wel een schacht, een afwateringsgang of een steenberg te vinden was. Het afvalwater uit de steenkolenwasserijen en het water dat uit de mijngangen werd gepompt zorgde er voor dat zout en kolenslib in de rivier terecht kwamen en daarnaast steeg de watertemperatuur door het water dat uit de ondergrond in de Worm werd gepompt waardoor het zuurstofniveau daalde.

Er zat zoveel kolenslib in de rivier dat in de Tweede Wereldoorlog en de jaren direct na de oorlog het slib dat na overstromingen achterbleef door de lokale bevolking werd verzameld om als brandstof te dienen. In perioden van droogte kleurde het water in de benedenloop zwart en stonk.

 

Nu zijn er in totaal 15 Duitse en Nederlandse rioolwaterzuiveringen langs de Worm te vinden die hun gezuiverde water aan de Worm afgeven. In droge perioden bestaat het water van de Worm voor 90% uit dit gezuiverde rioolwater.

 

 

 

Soortenrijke Flora

Het Wormdal bestaat uit een afwisseling tussen de zonnige zuidhellingen en schaduwrijke noordhellingen, elk met een eigen karakter.

 

De bossen bestaan uit onder meer Haagbeuk, Wintereik, Beuk, Ruwe berk en Zoete kers. In de ondergroei van de haagbeukenbossen groeit, op een ondergrond van leisteen, veel Grote veldbies, Mannetjesereprijs, Valse salie en Kamperfoelie.

Op vochtigere plekken met ietwat meer humus groeit ook Bosanemoon, Witte klaverzuring, Gevlekte aronskelk en Bosandoorn.

Opvallend zijn de Bosranken die met hun lianen de bossen soms een oerwoudachtig karakter verlenen.

Elders in het Wormdal vinden we mooie vochtige bossen met Stijve naaldvaren en Tongvaren.

 

De graslanden op de niet beboste hellingen worden gekenmerkt door onder meer Schapenzuring en Brem en struikvegetaties met diverse soorten wilde rozen, Meidoorn, Brem en Sleedoorn.

 

 

In de moerassige gebieden op de dalbodem bloeien in het voorjaar de Dotterbloem en zelfs Brede orchissen terwijl hier in de zomer onder meer Moerasspirea, Harig wilgenroosje en Gele lis groeien.

 

Door het versnipperde grondbezit in het Wormdal is het nooit gelukt om alle gebieden zo te draineren dat alles droog werd waardoor de fraaie vochtige weilanden behouden zijn gebleven. Hier bloeien in het voorjaar vele Pinksterbloemen.

Direct langs de oever op de steile wanden groeit Helmkruid en een hoge kruidenvegetatie met Moerasspirea, Gewone wederik en Echte koekoeksbloem.

 

 

Gevarieerde fauna

Het meanderende karakter van de Worm biedt vanwege de hoge steilwanden geschikte broedmogelijkheden voor de IJsvogel terwijl de Waterspreeuw, lopend over de bodem van de Worm, zijn kostje bijeen scharrelt en op de grindbanken de Grote gele kwikstaart aangetroffen kan worden.

Langs het water zoeken Kleine plevier, Oeverloper en Witgatje naar voedsel en in de wintermaanden zijn vaak grotere groepen Wintertalingen te zien.

Waterral, Watersnip en Waterhoen zijn in de oude meanders aan te treffen terwijl de Houtsnip op de bodem van de ooibossen zijn voedsel zoekt.

Tevens herbergt het Wormdal nog enkele exemplaren van de in Limburg zeldzaam geworden Nachtegaal en broeden in de ruigtes langs de beek jaarlijks gemiddeld circa 30 Bosrietzangers.

Ook leven er diverse soorten spechten, waaronder de Grote bonte specht en Groene specht.

 

Sinds 1999 leeft er ook een solitaire Bever langs de Worm. Dit dier valt in de zomermaanden vaak nauwelijks op omdat hij dan van kruiden en grassen leeft. De omgeknaagde bomen die ´s winters zijn voedsel vormen, zijn echter niet te missen.

 

In de oude meanders komen allerlei soorten amfibieën voor waaronder Gewone pad, Bruine kikker, Kleine watersalamander, Kamsalamander, Alpenwatersalamander en Vinpootsalamander.

Het zuidelijke Wormdal herbergt enkele populaties van de Ringslang terwijl op de hogere terrassen de Levendbarende hagedis, vaak zonnend langs de spoorbedding, aan te treffen is.

 

Boven het water zijn vaak grote aantallen Weidebeekjuffers te zien. Daarnaast kun je er nog meer bijzondere libellen aantreffen zoals de Blauwe breedscheenjuffer en de Kanaaljuffer. Ook de Blauwe glazenmaker is er aangetroffen terwijl in de zomer van 2007 zelfs de voortplanting van Beekrombout waargenomen is.

 

Op de steenbergen hebben ook andere dieren en planten een geschikt leefgebied gevonden waaronder Vroedmeesterpad, Rugstreeppad, Blauwvleugelsprinkhaan en Koninginnepage terwijl in de oude eikenbossen langs de Worm enkele populaties van het Vliegend hert leven. 

 

 

 

 


Comments

peter theunissen
07/05/2012 - 07:06
Hoi peter,
zo dichtbij en zo onbekend. ook voor mij trouwens.
je artikel is zeker aanleiding om dat gebied 'n keertje te bezoeken
maar na het bekijken van de foto's is het helemaal 'n must.
interessant om te zien en zeker ook om te lezen.
dank je wel voor het delen. gr.peter
Ton Hermans
07/05/2012 - 11:00
Hoi Peter

Ziet er weer erg mooi uit en voor mij toch ook reletief bekend. Ik heb hier nog veel gewandeld, destijds nog met de hond, toen ik nog in Ubach over Worms woonde. Altijd leuk een stukje "thuis" te zien, alhoewel we nu ook erg mooi wonen in Zwitserland. Maar het is niet helemaal vergelijkbaar. Hartelijk dank voor je mail en succes met de volgende fotosessie. Gr, Ton
Jos Offermanns
07/05/2012 - 12:29
Hoi Peter,

Je weblog is weer helemaal compleet en geweldig voorzien van de nodige illustraties. Natuurlijk ligt je grootste belangstelling bij de fotografie, maar de beknopte en uitvoerige detailomschrijving is een geweldige aanvulling.
Kijk echt al uit naar je nieuwste sessie.

Gr. Jos
Martin de Bock
07/05/2012 - 13:33
Hoi Peter, wederom een verhelderende en bondige beschrijving van het gebied waar we enige tijd geleden doorheen hebben gestruind. Zo kom ik er ook nog eens iets (meer) van te weten! ;-) Het getuigt van je grondige en zorgvuldige voorbereiding en aanpak, iets waarop ik regelmatig 'jaloers' ben....
Op de foto's zal ik in het album reageren.

groet,
Martin
Jan Louis
07/05/2012 - 15:19
Ja Peter zoals gebruikelijk weer een uitgebreid verslag van je foto uitstapje. Altijd weer een genot om te lezen en bekijken.
gr. JL
Anita Heiligers
08/05/2012 - 18:38
Inmiddels weet ik dat jij vele plekken kent waarvan ik nog nooit gehoord heb. Wat een prachtige natuur en zo dichtbij. Mooie foto's. Wellicht een van de plekken om te ontdekken bij een van onze zondagse wandeltochten. Ik heb al snel online gekeken of er wandeltochten zijn uitgezet. Plenty.
Daan Roepman
11/05/2012 - 13:35
Hallo Peter,
Een zeer mooi gebied, een gebied waar ik niks van wist, maar met jou zeer uitgebreide uitleg ben ik hier een stuk wijzer geworden.
Goed geïllustreerd verhaal!
Groet/Daan
jos m
15/05/2012 - 18:23
Peter,

een uitvoerige beschrijving met veel detaillering.... interessante lectuur altijd weer.

gr.

jos
Hub Verheijden
19/05/2012 - 08:20
Hallo Peter,

een mooie duidelijke uitleg geïllustreerd met prachtige foto's in
natuurlijke kleuren. Foto's die inderdaad doen denken
aan de Geul of Gulp. Fraaie doorkijkjes en knap gefotografeerde
details....al met al weer een leerzaam bezoek waarvan ik zeer
genoten heb!!!

groeten/Hub

Add a Comment

Name:

Email (not displayed):

Message: