Burlende Edelherten in het Weerterbos

Sinds 2005 leeft in het Weerterbos, één van de deelgebieden van het GrensPark Kempen~Broek, een groep edelherten.

De beste tijd om deze prachtige dieren te observeren is tijdens de bronsttijd die duurt van half september tot half oktober. In deze periode zijn de mannelijke edelherten namelijk zeer actief door de drang om zich voort te planten.

Luid burlend houden ze concurrenten dan op de hoogte van hun aanwezigheid en hun motieven.

En ondanks dat het edelhert van nature een dagactief dier is, laten ze zich in gebieden met veel menselijke activiteit veelal alleen maar vroeg in de ochtend en laat in de avond zien. 's Ochtends trekken ze meestal naar de graslanden om daar te grazen.

Wil je dus een burlend of een grazend edelhert fotograferen, dan kun je maar beter vroeg opstaan. Je maakt dan echter grote kans beloond te worden met een prachtig schouwspel.

Edelherten hebben eeuwenlang in Nederland geleefd, maar door de jacht en door het verdwijnen van hun leefomgeving zijn ze sinds het begin van de vorige eeuw verdrongen naar de Veluwe waar de dieren op de arme zandgronden moesten overleven.

Edelherten leven het grootste deel van het jaar in groepen (roedels). Vrouwtjesherten (hindes) en tot twee jaar oude jongen (smaldieren en kalveren) leven in een groep onder aanvoering van een leidhinde terwijl de mannetjesherten het grootste deel van het jaar in hun eigen groep leven.

Van half september tot half oktober, tijdens de bronst, is dit anders.

Dan ontstaat er strijd tussen de mannetjes en proberen individuele herten een groep hindes als ‘harem’ bijeen te houden. Deze haremgroepen variëren in grootte van 3 tot soms tientallen hindes.

De strijd om de hindes gaat gepaard met veel en langdurige gevechten tussen de herten. Zij imponeren elkaar met hun gewei en met de bronstroep (het zogenaamde burlen) en werpen hun gewicht (tot wel 160 kg) in de strijd. De gevechten om de hindes verlopen spectaculair maar leiden zelden tot ernstige verwondingen. De sterkste wordt tijdelijk leider van de roedel (het zogenaamde plaatshert) en dekt de hindes.

Na afloop van de bronst, half oktober, keren de hindes en de herten weer terug naar hun eigen groepen.

Eind mei, juni, na een draagtijd van 225 tot 245 dagen, wordt één kalf geboren. Hindes die een kalf zetten, zonderen zich rond zeven tot veertien dagen van het roedel af om zich daar later weer bij te voegen.

Het kalf heeft bij de geboorte een gevlekte vacht. Deze dient ter camouflage mdat de moeder haar kalf tijdens de eerste twee weken vaak alleen laat, om enkel terug te keren om het jong te laten zogen. Gedurende deze tijd drukt het jong zich tegen de grond, verscholen in hoog gras of tussen het struikgewas.

Bij de meeste dieren verdwijnen de vlekken na twee maanden, maar sommige edelherten zijn zelfs nog gevlekt als ze volwassen zijn.

Het jong wordt zo'n zes tot tien maanden gezoogd, maar eenjarige kalveren worden ook gezoogd indien de moeder niet drachtig is. Binnen de roedel vormen zich daarnaast soms crèches van meerdere jongen, die vaak met elkaar spelen.

Mannetjes zijn na één tot drie jaar geslachtsrijp, vrouwtjes na één tot twee jaar, voor beiden afhankelijk van de kwaliteit van het leefgebied. Jonge bokken zullen vaak hun geboortegebied verlaten zodra ze zelfstandig zijn, maar hindes blijven meestal trouw aan hun geboorteplek, en de woongebieden van hinden overlappen meestal met dat van hun moeder. Als ze ongeveer zeven jaar oud zijn, zijn ze volgroeid.

Edelherten kunnen maximaal vijfentwintig jaar oud worden, maar slechts weinig dieren zullen ouder dan vijftien jaar worden. Het sterftecijfer is het grootst onder kalfjes tussen de acht en de elf maanden.